Η ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΡΘΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΟΥ:  Ο πορθμός του Ευρίπου έχει πλάτος 39 μέτρα, μήκος 40 μέτρα και βάθος 8,5 μέτρα. Σε αυτόν παρουσιάζεται το εξής περίεργο φαινόμενο : τα νερά του κινούνται συνεχώς, ενώ ταυτόχρονα αλλάζουν φορά κινήσεως. Άλλοτε κατευθύνονται προς τον Βόρειο και άλλοτε προς τον Νότιο Ευβοϊκό.

Μετά από συστηματικές παρατηρήσεις διαπιστώθηκε ότι 22-23 ημέρες  κάθε μήνα το ρεύμα παρουσιάζει μια κανονικότητα και αλλάζει φορά κάθε 6 ώρες περίπου, με αποτέλεσμα να συμπληρώνει τέσσερις εναλλαγές κάθε 24 ώρες και 50 λεπτά όπως ακριβώς η παλίρροια. Από τις ημέρες του κανονικού ρεύματος 11-12 αντιστοιχούν στη  περίοδο της Νέας Σελήνης και άλλες τόσες στην περίοδο της Πανσελήνου. Πολλές φορές παρουσιάζεται μια αρρυθμία, οπότε το φαινόμενο ολοκληρώνεται σε 22 ώρες και 22 λεπτά. Τις υπόλοιπες 6 ή 7 ημέρες, από τις οποίες 3 ημέρες αντιστοιχούν στην περίοδο του πρώτου και οι υπόλοιπες στην περίοδο του στην περίοδο του τελευταίου τετάρτου, το ρεύμα είναι ακανόνιστο.

Η ταχύτητα του ρεύματος είναι περισσότερο κανονική και ανέρχεται σε 5-6 μίλια την ώρα, ενώ μερικές φορές μπορεί να ανέρχεται και στα 9 μίλια την ώρα. Όταν δε το ρεύμα ενισχύεται από τους ισχυρούς βορείους ανέμους, που πνέουν κατά καιρούς στην περιοχή, η ταχύτητά τους προς τον Νότιο Ευβοϊκό γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Λέγεται ότι στην περίπτωση αυτή θα δυσκολευόταν και ένας καρχαρίας να κολυμπήσει κατά την αντίθετη φορά.

Που οφείλεται όμως το φαινόμενο αυτό;

Σήμερα δεχόμαστε την ακόλουθη εξήγηση :

Ερμηνεία : Το κύμα της παλίρροιας έρχεται κυρίως  από τη Μεσόγειο στην Εύβοια και μπαίνει στο Νότιο και Βόρειο Ευβοϊκό , με κατεύθυνση προς τον Εύριπο. Επειδή υπάρχει διαφορά στο μήκος διαδρομής από βορρά προς νότο, το κύμα που έρχεται από το νότο φθάνει στον Εύριπο 1 ώρα και 15 λεπτά νωρίτερα από το κύμα που φθάνει από το βορρά. Έτσι , οι περισσότεροι υδάτινοι όγκοι φθάνουν από τα νότια νωρίτερα, με αποτέλεσμα να ανεβάζουν την στάθμη στο μέρος εκείνο κατά 30 ως 40 εκ., οπότε δημιουργείται το ρεύμα από τα νότια προς τα βόρεια. Μετά 6 ώρες αντιστρέφονται οι συνθήκες και έτσι η άμπωτη διαδέχεται την πλημμυρίδα, γιατί τότε στο βόρειο τμήμα έχουν συσσωρευτεί περισσότερα νερά.

Το πρόβλημα της παλίρροιας του Ευρίπου ερεύνησαν πολλοί αρχαίοι και νέοι επιστήμονες , όπως ο Αριστοτέλης, ο Πλίνιος, ο Μάνσελ και ο Μιαούλης. Την τελική εξήγηση  έδωσε ο καθηγητής Δ. Αιγηνίτης, που στηρίχθηκε σε πλούσιο υλικό παρατηρήσεων.

Το τοπωνύμιο <Εύριπος> παραπέμπει στην ορμητική φορά ( εύ + ριπή) την οποία εμφανίζει στο σημείο αυτό, όπως ήδη αναφέρθηκε, η παλίρροια. Συναντάται δε και στη διεθνή βιβλιογραφία με την ονομασία euripus  για να περιγράψει κάθε φυσικό αλλά και τεχνητό πορθμό ή στένωμα που παρουσιάζει ισχυρά παλιρροϊκά ρεύματα.

Κείμενο : ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΝΑΣΤ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ, M.Sc ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ

Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Αστρονομίας Χαλκίδας.